Τζωρτζ Χόρτον (George Horton) Αμερικανός διπλωμάτης, ποιητής και φιλέλληνας (1859 – 1942)
Ο Χόρτον ήταν μέλος του διπλωματικού σώματος των ΗΠΑ, και υπηρέτησε σε διάφορες θέσεις ως πρόξενος, πρωταρχικά στην Ελλάδα, στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού. Υπηρέτησε επίσης σε δύο διαφορετικές περιόδους και στη Σμύρνη, από 1911 μέχρι 1917 όταν οι ΗΠΑ άνοιξαν διπλωματικές σχέσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και στη περίοδο 1919-1922, στη διάρκεια της ελληνικής «κατοχής» της Σμύρνης στη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Το εμπορικό γιαπωνέζικο πλοίο αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Σμύρνης, λίγο πριν αρχίσει η επιχείρηση διάσωσης των προσφύγων με τη μεταφορά τους στον Πειραιά – 8 Σεπτεμβρίου 1922. Η σπάνια φωτογραφία φέρει σημείωση στα ιταλικά:
«Σμύρνη 8 Σεπτεμβρίου 1922. Αποχώρηση ελληνικού στρατού και διάσωση Ελλήνων και Αρμενίων από ιαπωνικό ατμόπλοιο»! Την επόμενη μέρα, 9 Σεπτεμβρίου, θα έμπαιναν στη Σμύρνη οι Τούρκοι. (Αρχείο Κυριάκου Λυκουρίνου)
Σήμερα ο Χόρτον είναι περισσότερο γνωστός για το βιβλίο του αναφέρεται σχετικά στα γεγονότα που οδήγησαν στη πυρκαγιά και καταστροφή της Σμύρνης, και σ΄ εκείνα που συνέβησαν κατά τη διάρκειά της, το 1922, στα οποία και υπήρξε αυτόπτης μάρτυς. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1926 και ο τίτλος του «Η Μάστιγα της Ασίας» (The Blight of Asia) αναφέρεται σ’ αυτό που ο Χόρτον θεωρούσε αποτρόπαιη συμπεριφορά των Τούρκων, και κατ’ επέκταση, ολόκληρου του Ισλάμ.
Ο Χόρτον ήταν επίσης επαγγελματίας διπλωμάτης και αγάπησε την Ελλάδα. Έγινε Αμερικανός πρόξενος στην Αθήνα το 1893, όπου προώθησε ενεργά την αναγέννηση των ολυμπιακών αγώνων και ενέπνευσε τη συμμετοχή της Αμερικάνικης ομάδας. Έγραψε ένα λυρικό «οδηγό για τον επισκέπτη των Αθηνών» και συνέθεσε μια στοχαστική περιγραφή της παραμονής του στην Αργολίδα.
Ο Χόρτον υπηρέτησε δύο φορές ως Πρόξενος των ΗΠΑ στην Αθήνα, από το 1893-1898 και από το 1905-1906. Ήταν επίσης Πρόξενος των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη μεταξύ 1910-1911.
Μετά υπηρέτησε ως Πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη, μέχρι τη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων των ΗΠΑ με την Οθωμανική αυτοκρατορία (1911-1917) κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπηρέτησε ξανά ως Πρόξενος στη Σμύρνη μετά τον πόλεμο (1919-1922) και παρέμεινε εκεί μέχρι που ξέσπασε η μεγάλη φωτιά της Σμύρνης στις 13 Σεπτεμβρίου του 1922 (ν.η.), περνώντας τις τελευταίες ώρες πριν την εκκένωση υπογράφοντας άδειες γι’ αυτούς που είχαν δικαίωμα στην προστασία των ΗΠΑ και σε μεταφορά στον Πειραιά. Με δική του μάλιστα παρέμβαση ζητήθηκε η διάθεση δύο αμερικανικών αντιτορπιλικών προς βοήθεια του ελληνογενούς στοιχείου. Επίσης επέτρεψε σε ελληνικά ατμόπλοια ιστιοφόρα και αλιευτικά υπό αμερικανική σημαία να προσεγγίσουν και σε άλλες περιοχές των μικρασιατικών παραλίων για τη διάσωση και μεταφορά των Μικρασιατών σε παρακείμενα ελληνικά νησιά. Η συμβολή του αυτή, υπό τις επικρατούσες τότε συνθήκες υπήρξε αναμφίβολα σπουδαία και μεγάλη.
Ο Δήμος Νέας Σμύρνης σε αναγνώριση αυτής του της προσφοράς ανήγειρε μνημείο με την προτομή του στο προ της «Εστίας Νέας Σμύρνης» πάρκο.
Στο 432ο φύλλο της τριμηνιαίας έκδοσης της Ενώσεως Σμυρναίων [Mικρασιατική Ηχώ] Αθηνών (Ιανουάριος – Φεβρουάριος – Μάρτιος 2016) διαβάσαμε ότι «έφυγε» από τη ζωή, πλήρης ημερών (είχε γεννηθεί το 1912), η Νάνσυ Χόρτον, κόρη του Τζωρτζ Χόρτον, γεν. προξένου των Η.Π.Α. στη Σμύρνη, και της εκ της ελληνικής ομογένειας της εποχής, Σμυρναίας Αικατερίνης Σακοπούλου (Catherine Sacopoulos) […]
Η Νάνσυ Χόρτον, που σπούδασε σε αμερικάνικο πανεπιστήμιο και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Χάρβαρντ, ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με το αρχείο του πατέρα της, τη διάσωση και την αξιοποίησή του. Έδωσε πολλές διαλέξεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό κάνοντας γνωστό το έργο του πατέρα της υπέρ της σωτηρίας των χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας.
Η Πολιτιστική Εστία Μικρασιατών Νέας Ιωνίας Μαγνησίας «ΙΩΝΕΣ», επί προεδρίας της αείμνηστης Άννας Αϊβαζόγλου, στην προσπάθειά της να προβάλει το έργο του Τζωρτζ Χόρτον και τις ανθρωπιστικές υπηρεσίες που προσέφερε στους Μικρασιάτες και συνέβαλε τα μέγιστα για να λάμψει η αλήθεια γύρω από τα τραγικά γεγονότα της Καταστροφής της Σμύρνης, «ανακάλυψε» και κάλεσε τη γηραιά κυρία Νάνσυ Χόρτον (ήταν τότε 91 ετών) και μίλησε σε εκδήλωση που οργάνωσε με θέμα «Η Γενοκτονία των Ελλήνων της Μ. Ασίας» (Κυριακή, 14 Σεπτεμβρίου 2003, στο Δημαρχείο Ν. Ιωνίας).
Για να τιμηθεί ο φιλέλληνας Τζωρτζ Χόρτον, με πρόταση της Εστίας «ΙΩΝΕΣ», ο Δήμος Νέας Ιωνίας (Βόλου) με την αριθ. Απόφαση 216/2007 επί δημάρχου Παύλου Μαβίδη, μετονόμασε την οδό Αλωπίου (ανύπαρκτο πρόσωπο) στη συνοικία Αγίου Σπυρίδωνος-Ακρόπολη (διασταύρωση με Μυτιλήνης), σε οδό «ΤΖΩΡΤΖ ΧΟΡΤΟΝ.
Σήμερα θυμόμαστε τον Χόρτον κυρίως για την αφήγησή του με τίτλο «Η κατάρα της Ασίας», που εκδόθηκε το 1926 και αναφέρει, μεταξύ ποικίλων άλλων θεμάτων, και τη μεγάλη φωτιά της Σμύρνης η οποία κατέστρεψε την πόλη Σμύρνη (τουρκικά, Ιζμίρ) στην Τουρκία, φωτιά που άρχισε στις 13 Σεπτεμβρίου 1922.
Σύμφωνα με τον James L. Marketos, ο Χόρτον ήθελε με το βιβλίο του να επισημάνει τέσσερα βασικά σημεία. Πρώτον, ήθελε να δείξει με παραδείγματα ότι οι καταστροφές που έγιναν στη Σμύρνη ήταν απλά «η τελευταία πράξη σ’ ένα συνεπές πρόγραμμα εξόντωσης του Χριστιανισμού σε όλη την επικράτεια της παλιάς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας». Δεύτερον, ήθελε να αποδείξει ότι η φωτιά της Σμύρνης ξεκίνησε από στρατεύματα του τακτικού Τουρκικού Στρατού, με, όπως το θέτει ο ίδιος, «σταθερή πρόθεση, σύστημα, και προσοχή σε μικρές λεπτομέρειες». Τρίτον, ήθελε να τονίσει ότι οι Σύμμαχοι του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τοποθέτησαν με αναίσχυντο τρόπο τα ιδιοτελή πολιτικά και οικονομικά συμφέροντά τους υπεράνω της δυσάρεστης θέσης των πολιορκημένων χριστιανικών πληθυσμών της Μικράς Ασίας, επιτρέποντας έτσι να εκτυλιχθεί η Καταστροφή της Σμύρνης χωρίς καμιά αποτελεσματική αντίσταση, και, όπως είπε, «χωρίς ούτε καν μια λέξη διαμαρτυρίας από καμιά πολιτισμένη κυβέρνηση». Και τέταρτον, ήθελε να εξηγήσει ότι οι ευλαβείς Δυτικοί Χριστιανοί αυταπατώνταν, αν σκέπτονταν ότι έκαναν ιεραποστολική πρόοδο στον μουσουλμανικό κόσμο.
Τον καιρό που εκδόθηκε το βιβλίο ο Χόρτον είχε παραιτηθεί από τη διπλωματική αποστολή του κι έγραφε ως ιδιώτης, παραθέτοντας τις παρατηρήσεις τις δικές του και των ανθρώπων που αναφέρει. Η αφήγησή του θεωρείται από κάποιους αμφιλεγόμενη, όπως και η ίδια η φωτιά – (εξ αιτίας προφανώς της αντι-τουρκικής του κοσμοθεωρίας!)
Πηγές: wikiwand.com/el/Τζωρτζ_Χόρτον, enosismyrneon.gr
Μικρό Εξοχικό 